به گزارش پایگاه خبری سپهر فردا، مراسم اختتامیه چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد امشب (سه‌شنبه ۱۲ بهمن‌ماه) با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تالار وحدت برگزار شد و برگزیدگان این دوره در بخش‌های مختلف معرفی شدند.
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم با اشاره به اینکه امروز در طلیعه آغاز چهل و چهارمین بهار انقلاب اسلامی هستیم، اظهار داشت: امروز مرجع عالیقدر جهان تشیع آیت‌الله صافی گلپایگانی دار فانی را وداع گفت که برای او طلب رحمت، غفران و هم‌نشینی با انبیاء را داریم. از تمام نویسندگان، ناشران و دست‌اندرکاران این جایزه که در این شرایط کرونایی اهتمام ورزیده‌اند تشکر می‌کنم.
وی افزود: تمام تلاشم این است که در دولت جدید بتوانیم برای اهالی فرهنگ شرایطی را فراهم کنیم که علی‌رغم مضیقه‌ها بتوانند نشاط، شادابی و طراوت داشته باشند. در شرایط کنونی این شرایط وجود ندارد و به آن اعتراف می‌کنیم. بخشی از آن به دلیل تحولات علمی و تکنولوژی است که فضای مطالعه و کسب دانش را تغییر داده است. بخشی هم به سیاست‌گذاران و متولیان فرهنگی برمی‌گردد که تلاش ما این است فضا را به سمت رشد و تعالی سوق دهیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: از تمام دست‌اندرکاران این جایزه به ویژه معاون فرهنگی وزارتخانه که درگیر بیماری کرونا شده است، خواستارم پایان این جشنواره آغاز فعالیت جدید براساس آسیب‌شناسی‌های داوران باشد. بخشی از آسیب‌های مطرح شده قابل حل است که نیاز به سیاست‌گذاری و حمایت دارد. اگر بناست دوره آینده جوایز در بخش کتاب را داشته باشیم باید در قرائت بیانیه داوران شاهد رشد در عرصه‌های مختلف باشیم. البته کار ما ارزیابی است اما می‌توانیم فضایی را ایجاد کنیم که با تشویق‌ها منجر به این رشد شود.
اسماعیلی با بیان اینکه نیازمند برنامه‌ریزی جدی برای بخش آموزش هستیم، گفت: در کنار آموزش‌های رسمی نیازمند کارهای جانبی و پیرامونی هم هستیم که امسال این مهم در جایزه جلال محقق شد اما باید مبتنی بر آسیب‌شناسی‌ها برنامه‌ریزی شود. بسط عدالت فرهنگی در تمام حوزه‌ها مدنظر دولت است. هم‌اکنون چند ماهی است که ۴۰ هزار داوطلب فعالیت‌های فرهنگی و هنری در حال آموزش دیدن در ۱۱ استان و ۷۲ شهرستان که عمدتاً مناطق دورافتاده و روستایی است، هستند که در آینده جزئیات بیشتری از آن را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
وی با شاره به اینکه جلال آل‌احمد یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان دوران معاصر است که نقش تأثیرگذاری در این عرصه داشته است، بیان کرد: آثار این نویسنده حتماً در دوره حیات و بعد از مرگ او منشاء تحولات بسیار بوده است. جلال آل‌آحمد که اسمش بر این جشنواره قرار گرفته است باید نگاه به آثارش، مشی او، سلوک و … در بررسی آثار مدنظر قرار گیرد و با عنوان جلال جهت‌گیری در این زمینه داشته باشیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: نقد نگاه غرب‌زدگی، نقد نگاه از خودبیگانگی و تجلیل به خود بازگشتن معیارهایی است که از روش کار جلال می‌تواند در داوری‌های ما مدنظر قرار گیرد. جلال تمام افتخارش این بود که آثارش را به محضر امام خمینی (ره) عرضه کرده بود و یا هم‌نشین مقام معظم رهبری بود و در یکی از خاطراتش نقل کرده بود که در اواخر عمر در مشهد به رهبر انقلاب گفته بود بیاید دست در دست هم قرار دهیم و به عنوان نماد وحدت حوزه و یک نویسنده روشنفکر باشد. او در مسیر انقلاب و اهداف آن مانند بازگشت به خود و مقابله با استعمار بود که این ملاک‌ها باید در ارزیابی‌ها مدنظر قرار گیرد.
* ۸۹ درصد کتاب‌های سال ۹۹ ضعیف و متوسط بودند
علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در این مراسم با اشاره به اینکه جایزه ادبی جلال آل‌احمد از سال ۱۳۸۷ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز به کار کرد که از رویش‌های انقلاب برای ارتقای زبان و ادبیات و تشویق آثار و تأثیر از پدید‌آورندگان و مؤلفان به حساب می‌آید، اظهار داشت: رمان و داستان بلند، داستان کوتاه، مستندنگاری و نقد ادبی بحث‌های مختلف این جایزه هستند. چند دوره‌ای هم هست که بخش جنبی در این دوره مدنظر قرار گرفته است که با دبیری آقای طریقی و مسئولیت علمی خانم بصیری این دوره برگزار شد. در بخش جنبی امسال به ویرایش کتاب پرداخته شد.
رمضانی افزود: ویرایش کتاب و ویراسته بودن قطعاً از این به بعد مدنظر ناشران قرار خواهد گرفت که یکی از بخش‌های جدید این جایزه است. همچنین امسال برای اولین‌بار شاهد بازدید وزیر ارشاد از دبیرخانه بودیم که در نوع خود بی‌سابقه است. دومین اتفاق ویژه امسال افزایش کمی جایزه‌ها از ۱۵۰ میلیون به ۲۵۰ میلیون برای برگزیده‌ها و برای شایستگان تقدیر از ۳۰ میلیون به ۵۰ میلیون بودیم.
مدیرعامل خانه کتاب گفت: طرح «پدید» با عنوان پژوهش در حوزه داستان ایرانی برای بررسی آثار ادبی سال ۹۹ برگزار شد که در مجموع ۱۳ نویسنده و پژوهشگر ۴۰۰ اثرشان که دارای شمارگان بالای ۵۰۰ نسخه بود، بررسی شد. در مجموع ۱۰۲ داستان و ۲۹۸ رمان در مؤلفه‌های سن و جنس، گونه و ژانر، مکان و زمان، داستان، میزان خشونت و در نهایت نوع اتمام داستان مورد ارزیابی قرار گرفتند.
وی افزود: میزان خشونت آثار در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ که ۶۲ درصد بود کاهش پیدا کرد و جمع‌بندی این بررسی‌ها نشان می‌دهد که آثار سال ۹۹ دارای پایان خوش بودند و نویسندگان آثار علی‌رغم شرایط کرونایی و سخت این روزها پایان‌های خوشی را برای خوانندگان رقم زدند. بیشتر آثار مکان وقوعش در شهرهای بزرگ بود و از روستاها و شهرستان‌ها خارج شده بود.
رمضانی در پایان سخنانش گفت: ۱۰ درصد آثار امسال خوب، ۵۱ درصد ضعیف، ۳۸ درصد متوسط و یک درصد عالی ارزیابی شد که امیدوارم این روند در سال آینده بهتر باشد.
* افت چشم‌گیر داستان‌های کوتاه همزمان با رشد رمان
مریم بصیری دبیر علمی چهاردهمین جایزه جلال نیز به عنوان سخنران در این مراسم اظهار داشت: جشنواره‌های ادبی خصوصی و دولتی دارای ویژگی‌های خاصی هستند اما جایزه جلال تمام نویسندگان و آثار را شامل می‌شود.
وی با اشاره به نکات داوران و هیأت علمی این دوره گفت: در بخش مستندنگاری شاهد توجه و افزایش آثار در سال ۹۹ بودیم. در مجموع در این بخش ۳۶۱ اثر داشتیم که پس از بخش رمان دارای جایگاه دوم بود در حالیکه در سال‌های قبل بعد از داستان کوتاه رتبه سوم را دارا بود و این شایسته توجه بیشتر است.
بصیری با بیان اینکه نقد ادبی در شناخت ادبیات خلاق دارای اهمیت است، گفت: امسال در این بخش با ۹۹ اثر روبه‌رو بودیم که نشان از کاهش آثار است و توجه جدی‌تر را از سوی مراکز مختلف نیازمند است. در بخش داستان کوتاه هرچند توجه بیشتر شده بود اما با ۲۶۰ اثر افت چشم‌گیری را شاهد هستیم که نشان می‌دهد ناشران علاقه‌ای به انتشار این آثار ندارند که باید دلایل آن بررسی شود.
دبیر علمی چهاردهمین جایزه جلال گفت: ۹۰۹ رمان به جشنواره امسال رسید اما در مجموع کیفیت مطلوبی نداشتند. تعجیل و کم‌دقتی در نگارش رمان‌ها را شاهد هستیم که ناشران باید در ارزیابی و انتخاب‌های خود دقت بیشتری داشته باشند.
وی در پایان از تمام نویسندگان و ناشران قدردانی و خاطرنشان کرد: کتاب در کنار دیگر آثار کمتر دیده می‌شود در حالیکه ممکن است یک نویسنده سال‌ها برای نگارش یک اثر وقت بگذارد اما در معرض دید مخاطبان هم قرار نگیرد و برگزاری این جشنواره‌ها می‌تواند مشوقی برای این قشر باشد.
برگزیدگان و شایستگاه تقدیر چهاردهمین دوره جایزه جلال
براساس این گزارش در پایان این مراسم از برگزیدگان این جایزه در بخش‌های مختلف تقدیر شد که اسامی آنها به شرح زیر است:
رضا جولایی برای نگارش «ماه غمگین، ماه سرخ» (نشر چشمه) و سیدمیثم موسویان برای نگارش «بی‌نام پدر» (کتاب جمکران) به عنوان شایستگان تقدیر بخش رمان و داستان بلند شناخته شدند. داوران این بخش، هیچ اثری را برگزیده ندانستند.
داوران بخش داستان کوتاه نیز محمداسماعیل حاجی‌علیان برای نگارش «ساعت دَنگی» (سوره مهر) و «احمدرضا امیری سامانی» برای نگارش «قدیس دیوانه» (نشر صاد) را به عنوان شایستگان تقدیر معرفی کردند و مثل بخش قبل، اثر برگزیده معرفی نکردند.
اما در بخش مستندنگاری میثم امیری برای نگارش «داغ دلربا» (خط مقدم) و هدایت‌الله بهبودی برای نگارش «رضانام تا رضاخان» (نشر مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی) به صورت مشترک برگزیده شدند و جایزه ۲۵۰ میلیون تومانی را به صورت اشتراکی به خانه بردند.
همچنین محمدرضا فارسیان و فاطمه قادری نیز برای نگارش «آلبر کامو در ایران» (دانشگاه فردوسی مشهد) به عنوان شایسته تقدیر بخش نقد ادبی معرفی شدند و داوران این بخش، هیچ اثری را لایق عنوان «برگزیده» ندانستند.
در چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد بخشی به عنوان بخش ویژه (نگاهی دیگر) طراحی شده و کتاب‌های «تشریف» نوشته علی‌اصغر عزتی‌پاک (شهرستان ادب)، «حاج‌جلال» نوشته لیلا نظری گیلانده (سوره مهر)، «سبز ـ آبی» نوشته سعید تشکری باغدار (کتاب نیستان)، «سلول‌های بهاری» نوشته بهنام باقری (راهیار) و «کوهستان آتش» نوشته گلعلی بابایی (نشر ۲۷بعثت) که هرکدام از منظری خلاقانه و خاص بودند به عنوان برگزیدگان این بخش معرفی شدند.
برندگان بخش جنبی (جایزه ویرایش کتاب) این دوره از جایزه ادبی جلال آل احمد نیز اندیشه قدیریان برای ویرایش «آلبر کامو در ایران» (دانشگاه فردوسی مشهد) و اثر شایسته تقدیر بخش نقد ادبی، حسین علینقی برای ویرایش «بابارجب» (نشر ستاره‌ها) نامزد بخش مستندنگاری، اکرم دژهوست گنک برای ویرایش «ساعت دَنگی» (سوره مهر) اثر شایسته تقدیر بخش مجموعه داستان کوتاه و مجتبی موحدیان برای ویرایش «سلول‌های بهاری» (راهیار) اثر برگزیده بخش نگاهی دیگر هستند.
لازم به ذکر است از مرحوم اصغر عبداللهی برای نگارش مجموعه داستان کوتاه «هاملت در نم نم باران» که از جمله نامزدهای نهایی بخش داستان کوتاه این جایزه بود تجلیلی ویژه به عمل آمد.
مرتضی سرهنگی، جواد کاموربخشایش، ابراهیم حسن‌بیگی، مریم بصیری، مریم برادران، کامران پارسی‌نژاد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعید فخرزاده، محمدرضا شرفی‌خبوشان و محمود جوانبخت اعضای هیأت علمی چهاردهمین دوره این رویداد ادبی بوده و مریم بصیری دبیری علمی این جایزه را عهده‌دار بود.
همچنین داوری بخش داستان بلند و رمان را قاسمعلی فراست، اکبر صحرایی و منصور علیمرادی بر عهده داشتند. آثار بخش مجموعه داستان کوتاه را خسرو باباخانی، یوسف قوجق و هادی خورشاهیان؛ و آثار بخش مستندنگاری را ابراهیم زاهدی‌مطلق، داود امیریان و مهدی قزلی داوری کردند. محمدرضا سنگری، ابوالفضل حری و سیدعلی کاشفی خوانساری نیز آثار بخش نقد ادبی «چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد» را داوری کردند.
